Specyfikacja techniczna urządzeń oświetleniowych ma kilka wspólnych, opisujących je parametrów, takich, jak moc, strumień świetlny, temperatura barwowa, wskaźnik oddawania barw, itp. Na ich temat oraz, jak je czytać dowiecie się w innym artykule. Ten artykuł opisuje inny również istotny parametr, który często niedocenianym, a jest nim jakość mieszania kolorów w urządzeniach LED. Cecha, która wpływa nie tylko na jakość, ale również zakres kolorów, jakie możemy uzyskać z danego urządzenia.
Na lekcji plastyki w szkole dowiadujemy się o trzech podstawowych kolorach: czerwonym, żółtym i niebieskim, które odpowiednio zmieszane pozwalają nam na uzyskanie innych barw. Sytuacja jednak zmienia się, kiedy wkraczamy w świat fizyki i światła, gdzie trzema podstawowymi kolorami jest czerwony, zielony i niebieski. Żeby jednak zrozumieć zjawisko mieszania kolorów konieczne jest zrozumienia dwóch pojęć, a dokładnie subtraktywnego i addytywnego mieszania kolorów.
Według słownika PWN, „subtraktywne mieszanie barw to nakładanie się barw pozostałych po wyeliminowaniu ze światła białego (np. w wyniku pochłaniania przez barwniki) fal o pewnych długościach. Przez subtraktywne mieszanie 3 barw: niebieskozielonej (cyjan - C), purpurowej (magenta - M) i żółtej (Y), można uzyskać dowolny kolor. Efekt ten wykorzystuje się np. w wydrukach barwnych fotografii dodając kolor czarny (K). Powstaje kolor CMYK. Efektem subtraktywne mieszanie barw jest np. zielony kolor liści, które z padającego nań światła w największym stopniu absorbują fale purpurowe — wówczas w mieszaninie fal odbitych dominuje barwa dopełniająca, czyli zielona.” Oznacza to, że naukę o trzech kolorach, którą zdobyliśmy należy uaktualnić, a za trzy podstawowe kolory uznać właśnie cyjan, magentę i żółty.
Czy zatem jest jednak addytywne mieszanie kolorów? Według definicji z „Poligraficzny słownik terminologiczny” zjawisko to „jednoczesne mieszanie strumieni świetlnych trzech barw podstawowych czerwonego (R), zielonego (G), niebieskiego (B) o różnych długościach, w wyniku czego można uzyskać dowolną barwę chromatyczną lub barwę achromatyczną. W oparciu o syntezę addywną mieszania barw pracują monitory oraz inne wyświetlacze kolorowe, emitując wiązki świateł RGB. Czarny ekran to wynik braku emisji światła, a biały to wynik złożenia świateł R + G + B z maksymalną jasnością.” Zjawisko to odkrył Izaak Newton, który przy użyciu pryzmatów i luster udało się zmieszać ze sobą kolor czerwony, zielony i niebieski, a w rezultacie uzyskać czyste światło białe, stąd jego wniosek, że to 3 podstawowe kolory.
Wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia ze źródłami światła białego i chcemy uzyskać różne kolory, stosujemy system CMY. Przy źródłach światła kolorowego, mówimy o systemie RGB. Zarówno przy systemie RGB i CMY teoretycznie możemy uzyskać wszystkie kolory, praktycznie z powodów technicznych uzyskanie pełnej palety barw jest niemożliwe. W praktyce przy systemie CMY stosujemy dodatkowe tarcze kolorów, a w systemie RGB dodatkowe źródła światła o specyficznych kolorach. W systemach RGB dla źródeł LED stosowany jest często system RGBW (z kolorem białym) RGBA (z dodatkowym amberem) czy RGBWA (dodatkowy biały i amber), czy nawet RGBWACI (dodatkowo cyjan i indygo).
W profesjonalnych urządzeniach oświetleniowych stosuje się addytywne mieszanie barw, skąd więc wiadomo, jakie kolor jesteśmy w stanie uzyskać z danego urządzenia przed jego uruchomieniem? Pojawiaj się kolejne ważne pojęcie, które nam w tym pomaga.
Krzywa Planca, inaczej czarna krzywa, na której znajdują się barwy emitowane przez ciała rozgrzane do określonej temperatury. Przecinające linię Plancka proste wskazują barwy o takiej samej temperaturze barwowej. Na przecięciu krzywej Plancka i prostej odpowiadającej pożądanej temperaturze barwowej znajduje się punkt, który reprezentuje barwę światła odpowiednio zbalansowanego dla zastosowań filmowych i telewizyjnych.
Niestety większość dostępnych na rynku urządzeń RGB jest w stanie wykorzystać jedynie część tego zakresu. Pojawiło się jednak urządzenia wyposażone w źródło światła MSL (Multi Spectral Lighting Source), a dokładnie ruchome głowy z serii T marki Robe lighting.
MSL rozprowadza emitowane światło równomiernie po całej krzywej Plancka, zapewniając w ten sposób najszerszą możliwą gamę kolorów, jednocześnie zapewniając płynną kontrolę CCT w pełnym zakresie.
Technologia ciągle się zmienia, a wraz z nią wiedza użytkowników oświetlenia. Różne odcienie kolorów, również w oprawach tego samego producenta, które były akceptowane jeszcze kilka lat temu coraz częściej wykluczają daną oprawę. Skąd taka różnica? Dlaczego 2 różne oprawy RGBA, szczególnie w przypadku innych producentów wyglądają tak różnie podczas ich mieszania?
W przypadku dwóch różnych producentów wynika to ze sposobu mieszania diod - inny stosunek czerwonych diod do niebieskich diod do bursztynowych itd. Istnieją różne sposoby wytwarzania bursztynowych diod LED, każda da inny wynik w urządzeniu RGBA.
Natomiast jeśli taka sytuacja pojawi się, w urządzeniach tego samego producenta najczęściej wynika z jakości stosowanych w oprawach diod. Zestaw czerwonych diod LED nie będzie miał dokładnie tego samego koloru czerwonego. Dlatego producent musi starannie kupować pasujące diody LED, aby zapewnić spójny kolor od urządzenia do urządzenia.
Robe lighting, projektując źródła MSL zagwarantował, żeby zawsze będą generować biel i kolory dokładnie odpowiadające temperaturom kalibracji fabrycznej. Zapewnia to innowacyjny system RCC (Robe Color Calibration), który pozwala na kalibrację automatyczną lub na żądanie wielokolorowego źródła LED. Proces jest przeprowadzany wewnętrznie przez oprawę bez użycia zewnętrznego narzędzia lub sprzętu, co pozwala na pełną kalibrację kolorów na miejscu i zapewnia spójność wyjściową w całym asortymencie produktów.
Rynek oświetlenia scenicznego pełen jest różnego rodzaju LED-owych urządzeń oświetleniowych. Różnią się one mocą i jakością światła, ale również sposobem odwzorowywania barw, a w szczególności regularnością tego parametru. Nie jest wszak sztuką kupić 100 tanich urządzeń oświetleniowych i uzyskać z nich różne kolory lub spędzić kilka godzin lub dni na ich odpowiednie skorygowanie. Sztuką jest kupić 100 urządzeń, które na początku, ale również po czasie będą świecić tak samo, ale taką zaletę oferują jedynie najlepsi producenci oświetlenia, wśród których jest firma która swoją siedzibę ma tuż przy polskiej granicy… ROBE lighting.
